Գործի նախադեպային իրավունքի մասին տեղեկատվական նշում 240
մայիս 2020 թվական
Մակուչյանն ու Մինասյանն ընդդեմ Ադրբեջանի և Հունգարիայի-17247/13
Որոշում 26.5.2020 [բաժին IV]
Հոդված 2 Պարտավորությունները
Հոդված 2-1
Նկարագրություն
Ադրբեջանի կողմից էթնիկական ատելության հողի վրա կատարված հանցագործության համար ազատազրկման ձեւով պատժելու մասին դատավճռի չհիմնավորված չկատարումը, որը նրան ներում շնորհվեց, բարձրացվեց պաշտոնում եւ վերադարձից հետո արտոնություններ ստացավ: Հունգարիան չի ապահովել, որ Ադրբեջանի քաղաքացին շարունակի պատիժը կրել հայրենիքում ազատազրկման տեսքով
Հոդված 14
Խտրականություն
Ադրբեջանի անկարողությունը ապահովել հայ զոհերի նկատմամբ ատելության հողի վրա կատարված հանցագործությունների համար ազատազրկման դատավճռի կատարումը, Ռ․Ս․ հռչակվել է որպես հերոս, որն առաջադիմել է ծառայության մեջ եւ վերադարձից հետո արտոնություններ է ստացել:
Փաստեր-Բուդապեշտում ՆԱՏՕ-ի դասընթացներին մասնակցելու ժամանակ Ադրբեջանցի սպան գլխատել է հայ սպային (երկրորդ դիմումատուի ազգականին) և սպառնացել սպանել մեկ այլ հայ զինվորի (առաջին դիմումատուին) ' փորձելով կացնով կոտրել նրա սենյակի դուռը: Ռ.Ս. - ն Հունգարիայում դատապարտվել է ցմահ ազատազրկման: Նրա հանցագործությունների նկատմամբ էթնիկ կողմնակալությունը լիովին հետաքննվել է եւ հատկացվել հունգարական դատարանների կողմից: Հունգարիայում ութ տարի պատիժը կրելուց հետո, Ռ. Ս. Ադրբեջան է տեղափոխվել Դատապարտյալների փոխանցման մասին Եվրոպայի խորհրդի կոնվենցիային ("փոխանցման մասին կոնվենցիա") համապատասխան հայրենիքում պատժի մնացած մասը կրելու նպատակով: Սակայն վերադառնալուց հետո նա անմիջապես ազատ արձակվեց, ներում ստացավ, պաշտոնի բարձրացվեց հրապարակային արարողության ժամանակ և ստացավ աշխատավարձի պարտքը բանտում անցկացրած ժամանակահատվածի համար, ինչպես նաև Բաքվում բնակարանից օգտվելու համար ։ Ռ.Ս. - ի վարքագծին եւ ներմանը հավանություն տվող բազմաթիվ դիտողություններ արվել են տարբեր բարձրաստիճան Ադրբեջանցի պաշտոնյաների կողմից:
Հոդված 1 (տարածքային իրավազորությունը Ադրբեջանի նկատմամբ):
Կյանքի իրավունքի համատեքստում կայացված դատավճռի կատարումը պետք է դիտարկվեր որպես 2-րդ հոդվածին համապատասխան պետության դատավարական պարտավորության անբաժանելի մաս։ Անկախ նրանից, թե որտեղ են կատարվել հանցագործությունները, այնքանով, որքանով Ադրբեջանը համաձայնվել է և պարտավորվել է ազատազրկման տեսքով Ռ.Ս. - ի պատժի կատարումը շարունակելու իրավունքը փոխանցել Կոնվենցիային համապատասխան, նա պարտավոր էր դա անել Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածով սահմանված իր ընթացակարգային պարտավորություններին համապատասխան: Ընդհանուր առմամբ, գոյություն ունեն" առանձնահատկություններ", որոնք պայմանավորում են Ադրբեջանի իրավազորության առկայությունը 2-րդ հոդվածով նախատեսված ընթացակարգային պարտավորության հետ։
Հոդված 2:
(Ա) կիրառելիություն առաջին դիմողի նկատմամբ
Չնայած առաջին դիմումատուն ոչ մի փաստական մարմնական վնասվածք չի ստացել, հունգարական դատարանները Ռ.Ս. - ին դատապարտել են "նրա սպանությունը նախապատրաստելու"համար: Այսպիսով, նրա կյանքը հայտնվել է լուրջ եւ անխուսափելի վտանգի մեջ։. Այսպիսով, հոդված 2-ը կիրառելի էր:
Բ) Ադրբեջանի վերաբերյալ Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի հիմնական պարտավորությունները
Դատարանը վճռորոշ նշանակություն է տալիս այն փաստին, որ Ռ.Ս. - ն, չնայած եղել է ադրբեջանական զինված ուժերի զինծառայող, չի գործել իր ծառայողական պարտականությունները կատարելիս կամ իր վերադասի հրամանով: Ընդհակառակը, հանցագործությունները կատարվել են սպանելու նրա մասնավոր որոշման արդյունքում, քանի որ հայ զոհերն իբր ծաղրել ու հրահրել են նրան ։
Միջազգային իրավունքի ներկայիս նորմը, որը բխում է Միավորված ազգերի կազմակերպության միջազգային հակաիրավական արարքների համար պետությունների պատասխանատվության մասին 11-րդ հոդվածից, սահմանում է պետության պատասխանատվության շատ բարձր շեմ արարքի համար, որն այլ դեպքում չի կարող վերագրվել պետության հաշվին այն կատարելու պահին: Այս գործի համատեքստում, վստահաբար հաստատելու համար, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի խախտում ադրբեջանական պետության կողմից, ըստ էության, անհրաժեշտ էր համոզիչ կերպով ցույց տալ, որ ադրբեջանական իշխանություններն իրենց գործողություններով ոչ միայն հավանություն են տվել գծագրված արարքներին, այլև "հստակ ու աներկբա" "ճանաչել են" և "ընդունել են" այդ արարքները "որպես սեփական", Ընդ որում "ճանաչումը" և "ընդունումը" հանդիսանում են միագումար պայմաններ:
Դիտարկելով ընդհանուր առմամբ Ադրբեջանի կառավարության գործողությունները, այդ թվում 'Ռ. Ս. - ի Ներման եւ խրախուսման մասին որոշումները, ինչպես նաեւ աշխատավարձի եւ բնակարանի գծով պարտքը նրան շնորհելու մասին որոշումները, Ադրբեջանը, անկասկած, պետք է ցույց տար Ռ. Ս. - ի հանցավոր արարքների իր" հավանությունը": Սակայն, ամեն մանրազնին կերպով ուսումնասիրելով դրանց ընդհանուր համատեքստում վիճարկվող միջոցների բնույթն ու մասշտաբները, դատարանը հանգել է այն եզրակացության, որ նա չի կարողացել համոզիչ կերպով ցույց տալ, որ ադրբեջանական պետությունը "հստակ եւ միանշանակ" "ճանաչել է" եւ "ընդունել" Ռ. Ս. - ի ցավալի արարքները: "որպես սեփական", դրանով իսկ ուղղակիորեն եւ կտրականապես ստանձնելով որպես այդպիսին պատասխանատվություն իր փաստացի սպանության մեկ զոհի եւ այլ սպանության նախապատրաստման համար: Դատարանն ընդգծել է, որ այդ գնահատումն իրականացվել է խիստ չափանիշների հիման վրա ՝ միջազգային իրավունքի գոյություն ունեցող նորմերին համապատասխան ։
Ըստ էության, վիճարկվող միջոցներն ավելի շուտ կարող են մեկնաբանվել որպես նպատակ հետապնդող հրապարակային դիմում, Ռ. Ս. անձնական, մասնագիտական եւ ֆինանսական անբարենպաստ վիճակի ճանաչում եւ ուղղում, որը, Ադրբեջանի իշխանությունների կարծիքով, անհիմն է, Դատարանի կարծիքով, Հունգարիայում իբր սխալ քրեական վարույթի հետեւանք է:
Ի վերջո, այն դեպքերում, երբ հանցագործությունները կատարվում են իրենց ծառայողական պարտականությունների շրջանակներից դուրս գործող ոստիկանության աշխատակիցների կողմից, Եվրոպայի խորհրդի անդամ պետությունները պետք է բարձր մասնագիտական չափանիշներ սահմանեն իրենց իրավապահ համակարգերի շրջանակներում և ապահովեն, որ այդ համակարգերում աշխատող անձինք բավարարեն պահանջվող չափանիշները ։ Նմանատիպ ստանդարտներ կարող են կիրառվել նաեւ զինծառայողների նկատմամբ ։ Սակայն, հաշվի առնելով սույն գործի կոնկրետ հանգամանքները, դատարանը համոզված չէր, որ Ռ. Ս. - ի մասնավոր գործողությունները կարող էին կանխորոշվել նրա հրամանատարության կողմից կամ պետք է մեղադրվեին ադրբեջանական պետությանը ընդհանուր առմամբ միայն այն պատճառով, որ այդ անձը նրա գործակալն է եղել ։ Իսկապես, մեղսագրվող արարքներն այնքան աղաղակող կերպով վիրավորական էին և մինչև հիմա չեն ընկնում Ռ.Ս. - ի ՝ որպես ռազմական սպայի պաշտոնական կարգավիճակի տակ, որ այդ գործի փաստերով նրա ամենալուրջ հանցավոր վարքագիծը չի կարող պետության նյութական միջազգային պատասխանատվության հանգեցնել ։ Բացի այդ, գործի նյութերում ոչինչ չի վկայում այն մասին, որ Ադրբեջանում գործող Զինծառայողների հավաքագրման եւ նրանց մասնագիտական չափանիշներին համապատասխանելու վերահսկողության ընթացակարգը Ռ.Ս. - ին գործուղման ուղարկելու պահին, այդ թվում ՝ ծառայության ընթացքում նրանց հոգեկան վիճակի պահպանման համար, ոչ ադեկվատ է եղել:
Եզրակացություն. խախտումներ չկան (մեկի դեմ վեց ձայն):
գ) Ադրբեջանի վերաբերյալ Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի ընթացակարգային պարտավորությունները
Այն պահից, երբ Ադրբեջանն իր վրա է վերցրել Ռ.Ս. - ի պատիժը ազատազրկման տեսքով կատարելու պատասխանատվությունը, այսինքն ՝ այն հանձնելու պահից ի վեր, նա կոչված էր համարժեք պատասխան տալու էթնիկ հողի վրա կատարված շատ լուրջ հանցագործությանը ։ Հաշվի առնելով երկու երկրների հարաբերություններում ստեղծված չափազանց լարված քաղաքական իրավիճակը ՝ իշխանությունները պետք է առավել զգուշավորություն ցուցաբերեին ՝ հաշվի առնելով, որ հանցագործությունների զոհերն այս դեպքում հայկական ծագում ունեն ։
Դատարանը չի համոզել ադրբեջանական կառավարության ոչ մի փաստարկ հօգուտ Ռ. Ս. - ին անհապաղ ազատ արձակելու. Առաջին հերթին, Ռ. Ս. - ին տրվել է Հունգարիայում երկու դատական ատյանների դատարաններում քրեական դատավարության իրավունք, որոնք լավ հիմնավորված որոշումներ են կայացրել: Այս կապակցությամբ նա չի դիմել դատարան ' 6-րդ հոդվածի համաձայն Հունգարիայի դեմ միջնորդությամբ: Ամեն դեպքում, բավարար ապացույցներ չկային, որ որեւէ դատավարական բացթողում հետագայում չի փոխհատուցվել դատավարական երաշխիքներով, կամ որ նման բացթողումն անարդարացի է դարձրել նրա դեմ ամբողջ դատաքննությունը ։ Երկրորդ ՝ ռ.ս. - ի ենթադրվող անձնական պատմությունն ու հոգեկան դժվարությունները դժվար թե բավարար լինեն, որպեսզի արդարացնեն ադրբեջանական իշխանությունների անկարողությունը ՝ ապահովել արտասահմանում ատելության հողի վրա կատարված լուրջ հանցագործության համար պատժի կատարումը ։ Ռ.Ս. - ի հոգեկան ունակությունները մանրակրկիտ գնահատվել են Հունգարիայում նրա դատավարության ընթացքում: Ավելին, նրա ավելի բարձր զինվորական կոչմանը հասնելն ակնհայտորեն վկայում է այն մասին, որ նա լուրջ հոգեկան հիվանդություն չի ունեցել։
Ընդհանուր առմամբ, Ռ. Ս. - ին դիմել են որպես անմեղ կամ անարդար դատապարտված անձ, և նրան տրվել են մի շարք արտոնություններ (աշխատավարձի պարտք, բնակարան, ծառայության բարձրացում), որոնք ներքին օրենսդրությանը համապատասխան իրավական ոչ մի հիմք չունեն ։ Հաշվի առնելով վերը նշված արարքը ' Ադրբեջանը փաստորեն ապահովել է Ռ.Ս. - ի կողմից հայ զոհերի նկատմամբ կատարված հանցագործությունների անպատժելիությունը: Դա անհամատեղելի է 2-րդ հոդվածում նախատեսված Ադրբեջանի պարտավորության հետ ՝ արդյունավետ կերպով խոչընդոտելու մարդկանց կյանքի դեմ հանցագործությունների կատարմանը ։
Եզրակացություն: խախտում (միաձայն).
դ) ընթացակարգային պարտավորություններ Հունգարիայի վերաբերյալ Կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածին համապատասխան:
Դատարանին առաջարկվել է քննարկել այն հարցը, թե արդյոք փոխանցումը իրականացնող պետությունը կարող է եւ որքանով պատասխանատվություն կրել հանցագործության զոհերի կամ նրանց մերձավոր ազգականների իրավունքների պաշտպանության համար: Հունգարիայի իշխանությունները լիովին հետեւել են փոխանցման կոնվենցիայում սահմանված ընթացակարգին: Մասնավորապես, նրանք խնդրել են ադրբեջանական իշխանություններին ճշտել, թե ինչ ընթացակարգ է կիրառվելու Ռ.Ս. - ն հայրենիք վերադարձնելու դեպքում ։ Չնայած ադրբեջանական իշխանությունների պատասխանը, Ընդհանուր առմամբ, թերի էր և ձևակերպված ընդհանուր արտահայտություններով, ինչն իր հերթին կարող էր կասկածներ առաջացնել Ռ.Ս.-ի պատժի կատարման եղանակի վերաբերյալ ' բանտային կալանքի տեսքով և դրդել նրանց հետագա գործողությունների, դատարան չեն ներկայացվել որևէ շոշափելի ապացույցներ, որոնք վկայում են այն մասին, որ հունգարական իշխանությունները ոչ երկիմաստ էին կամ պետք է տեղյակ լինեին, որ Ռ. Ս. - ն ազատ կարձակվի Ադրբեջան վերադառնալուց հետո: Իսկապես, հաշվի առնելով, մասնավորապես, Ռ. Ս. - ի արդեն իսկ մեկնած ժամանակը ։ հունգարական բանտում դատարանը չի տեսել, թե ինչպես Հունգարիայի իրավասու մարմինները կարող են ավելին անել, քան փոխանցման կոնվենցիայի ընթացակարգի պահպանումը եւ եզրակացնել, որ Եվրոպայի խորհրդի մեկ այլ անդամ պետություն բարեխղճորեն կգործի: Համապատասխանաբար, Հունգարիայի իշխանությունները չեն խախտել իրենց ընթացակարգային պարտավորությունները:
Եզրակացություն. խախտումներ չկան (մեկի դեմ վեց ձայն):
Հոդված 14-ը 2-րդ հոդվածի հետ միասին (Ադրբեջան):
Այսպիսով, դիմումատուները առաջ են քաշել բավականին ուժեղ, հստակ և համաձայնեցված հետևություններ, որպեսզի համոզիչ ապացույցներ ներկայացնեն, որ ադրբեջանական իշխանությունների կողմից Ռ.Ս.-ի նկատմամբ ձեռնարկված միջոցները, որոնք հանգեցրել են նրա անպատժելիության և ատելության հողի վրա նրա չափազանց դաժան հանցագործության փառաբանման հետ համատեղ պատճառահետևանքային կապ են ունեցել նրա զոհերի հայկական էթնիկական պատկանելության հետ և այդպիսով ռասսայական դրդապատճառներ են ունեցել: Ադրբեջանի կառավարությունը փորձել է արդարացնել իր գործողությունները 'հիմնվելով այն նույն պատճառների վրա, որոնք մերժվել են դատարանի կողմից' որպես անհամոզիչ 2-րդ հոդվածի (վերեւում) դատավարական սահմանափակությանը համապատասխան դիմողների բողոքների համատեքստում: Այսպիսով, կառավարությունը չկարողացավ հերքել խտրականության մասին դիմողների փաստարկված պնդումը։
Եզրակացություն: խախտում (վեց դեմ մեկ).
Դատարանը նաեւ միաձայն հանգել է այն եզրակացության, որ ոչ Ադրբեջանը, ոչ Հունգարիան չեն խախտել 38-րդ հոդվածը:
Հոդված 41: ոչ մի պահանջ չի ներկայացվել.
Հոդված 46. ոչ մի ցուցում Ադրբեջանի նկատմամբ ընդհանուր կամ անհատական միջոցների վերաբերյալ: