Налог с оборота в Армении как альтернатива НДС и налогу на прибыль

2013 թվականի հունվարի 1-ից ուժի մեջ է մտել "Շրջանառության հարկի մասին" ՀՀ օրենքը, որը սահմանել է նոր հարկատեսակ և որոշակի փոփոխություններ կատարել հայ գործարարների համար հարկերի վճարման կարգում: Շրջանառության հարկը վճարվում է առեւտրային կազմակերպությունների, անհատ ձեռնարկատերերի եւ նոտարների կողմից, որոնք Հայաստանում ռեզիդենտ են: Օրենսդրորեն սահմանված է, որ շրջանառության հարկը վճարվում է, եթե շրջանառության ընդհանուր չափը չի գերազանցում 115.000.000 դրամը:

Կարեւոր է, որ այս տեսակի հարկի փոխարինում է ավելացված արժեքի հարկի եւ շահութահարկի. Առեւտրային կազմակերպությունների դեպքում փոխարինվում է ԱԱՀ-ն եւ (կամ) շահութահարկը, իսկ անհատ ձեռնարկատերերի եւ նոտարների դեպքում շրջանառության հարկը փոխարինում է ԱԱՀ-ին: Հաշվետու ժամանակաշրջան տվյալ հարկի համարվում է եռամսյակ (3 ամիս). Հարկային վճարների հաշվարկը կատարվում է հարկ վճարողների կողմից յուրաքանչյուր եռամսյակի վերջում: Մինչեւ հաշվետու եռամսյակին հաջորդող առաջին ամսվա 20-ը հարկ վճարողները իրենց հաշվառման վայրի հարկային մարմին են ներկայացնում Շրջանառության հարկի հաշվարկ: Հարկման օբյեկտ է մատակարարված ապրանքների, մատուցված ծառայությունների հասույթը եւ այլ եկամուտները ։

Շրջանառության հարկ վճարողներ չեն կարող լինել:

- այդ գործունեության տեսակների մասով հաստատագրված  կամ լիցենզային վճարներ վճարող անձինք;

- անձինք, որոնք արտադրում կամ ներմուծում են ակցիզային հարկով հարկվող ապրանքներ;

- բանկեր, վարկային կազմակերպություններ, ապահովագրական կազմակերպություններ, ներդրումային ընկերություններ, արժեթղթերի շուկայի պրոֆեսիոնալ մասնակիցներ, գրավատներ, արժութային դիլերներ և բրոքերներ, ներդրումային հիմնադրամներ, հիմնադրամների ղեկավարներ, վճարահաշվարկային կազմակերպություններ, խաղային հաստատություններ և դրամախաղերի և վիճակախաղերի կազմակերպմամբ և անցկացմամբ զբաղվող կազմակերպություններ, գյուղա-տնտեսական արտադրանքի արտադրությամբ զբաղվող անձինք, աուդիտորական ընկերություններ, հաշվապահական հաշվառման ծառայություններ մատուցող կազմակերպություններ;

- անձինք, որոնք հանդիսանում են համատեղ գործունեության իրականացման պայմանագրի, ապրանքների մատակարարման հանձնաժողովի պայմանագրի կողմ կամ հանդիսանում են պայմանագրի կողմ, որը նախատեսում է գործակալման պայմանագրով գործակալի անունից գործունեության իրականացման պայման:

Օրենքում նաև սահմանվում են առանձին դեպքեր, երբ առեւտրային կազմակերպությունները, նոտարները և անհատ ձեռնարկատերերը չեն կարող լինել շրջանառության հարկ վճարող:

Շրջանառության հարկ վճարողները դադարում են դիտարկվել որպես այդպիսիք, եթե 1 տարվա ընթացքում իրացված ապրանքներից և մատուցված ծառայություններից (կատարված աշխատանքներից) ստացված հասույթի չափը գերազանցում է 115.000.000 դրամը: Անձը նաև չի կարող հանդես գալ որպես տվյալ հարկատեսակի վճարող, եթե Հայաստանի Հանրապետության տարածք արտադրում կամ ներմուծում է ակցիզային հարկով հարկման ենթակա ապրանքներ կամ զբաղվում է 3-րդ կետում նշված գործունեության որևէ տեսակով և օրենքով նախատեսված այլ դեպքերում:

Շրջանառության հարկի վճարման դեպքում, կախված իրականացվող գործունեության տեսակից, սահմանվում են ստացված եկամուտների հետևյալ դրույքաչափերը:

-առուվաճառքի (առևտրի) գործունեության իրականացումից ' 1 %;

– արտադրական գործունեությունից ՝ 3.5 %;

- ակտիվների (այդ թվում ՝ անշարժ գույքի) վարձակալությամբ, օտարմամբ-10 %;

- նոտարական գործունեության իրականացումից – 20 %;

- գործունեության այլ տեսակներից ' 5%;

Շրջանառության հարկ վճարողների համար պահպանվում է գույքահարկի, մաքսային սահմանին գանձվող հողի հարկի, աշխատավարձից հարկերի և այլ հարկերի վճարման պարտականությունը: Որոշ դեպքերում օրենքով կարող է այլ բան սահմանվել։ Եթե հարկատուն փորձի թաքցնել կամ նվազեցնել հարկման օբյեկտի իրական չափը, ապա այդ դեպքում հարկադրանքի կարգով գանձվում է չվճարված գումար և տուգանք ։