Եթե օտարերկրյա քաղաքացին ցանկանում է բնակվել Հայաստանում կամ ցանկանում է ընդհանուր կարգով ձեռք բերել ՀՀ քաղաքացիություն, ապա նա առաջին հերթին պետք է ձևակերպի այն փաստաթղթերը, որոնք իրավունք կտան օրինական մնալ ՀՀ տարածքում և ստանալ կացության կարգավիճակ:
Կա 3 տեսակի կացության և բնակության կարգավիճակ:
- ժամանակավոր, որի դեպքում տրվում է ժամանակավոր ռեզիդենտ քարտ;
- մշտական, որի դեպքում տրվում է մշտական ռեզիդենտ քարտ;
- հատուկ, որի դեպքում օտարերկրացուն տրամադրվում է բնակության հատուկ անձնագիր:
Ժամանակավոր ռեզիդենտ քարտը տրամադրվում է 1 տարի ժամկետով: Այն ստանալու համար օտարերկրացուն անհրաժեշտ է ներկայացնել ապացույցներ, որ առկա է հետեւյալ հանգամանքներից:
-ուսուցում ՀՀ տարածքում գտնվող կրթական կազմակերպությունում;
-աշխատանքի թույլտվություն, որը տրամադրվում է ՀՀ կառավարության սահմանած կարգով;
-ՀՀ քաղաքացու կամ Հայաստանի տարածքում օրինական հիմքերով գտնվող օտարերկրյա քաղաքացու հետ ամուսնության մեջ գտնվելու փաստը;
-ՀՀ քաղաքացու կամ ՀՀ-ում մշտական կացության կարգավիճակ ունեցող օտարերկրացու հետ մերձավոր ազգակցական հարաբերությունների մեջ գտնվելու փաստը;
-ձեռնարկատիրական գործունեության իրականացում:
Ինչպես արդեն նշվեց, ժամանակավոր քարտը տրվում է 1 տարով, սակայն այդ քարտի գործողության ժամկետը լրանալու դեպքում անձը հնարավորություն ունի ամեն անգամ երկարաձգել ժամանակավոր կացության կարգավիճակը 1 տարով: Քարտի գործողության ժամկետի երկարաձգման մասին դիմումը լիազոր մարմին պետք է տրամադրվի դրա ավարտից ոչ ուշ, քան 30 օր առաջ: Մշտական ռեզիդենտ քարտը տրվում է օտարերկրյա քաղաքացուն 5 տարի ժամկետով: Եվ նա ունի հնարավորություն ամեն անգամ թարմացնել այն նույն ժամկետում:
Մշտական բնակության կարգավիճակ տալու համար օտարերկրացուն անհրաժեշտ է ներկայացնել ապացույցներ հետևյալ հանգամանքների առկայության մասին:
-ՀՀ տարածքում մերձավոր ազգականների առկայության փաստը;
-ՀՀ տարածքում բնակարանով և ապրուստի աղբյուրով ապահովված լինելու փաստը;
Մշտական ռեզիդենտ քարտի գործողության ժամկետը երկարաձգելու համար անհրաժեշտ է ներկայացնել դիմում' այն երկարաձգելու խնդրանքով ոչ ուշ, քան գործողության ժամկետը լրանալուց 30 օր առաջ: Հատուկ կացության կարգավիճակ տրվում է այն օտարերկրացիներին, ովքեր ծագումով հայ են կամ ՀՀ տարածքում իրականացնում են մշակութային կամ տնտեսական գործունեություն: Հատուկ կացության անձնագիրը տրամադրվում է 10 տարի ժամկետով:
ՀՀ տարածքում ժամանակավոր կամ մշտական կացության կարգավիճակ սահմանող փաստաթղթեր ստանալու համար անհրաժեշտ է դիմում ներկայացնել ՀՀ ոստիկանության լիազոր մարմին: Այդ դիմումի քննարկումից հետո որոշում է կայացվում ժամանակավոր կամ մշտական կացության կարգավիճակ տալու կամ այդ կարգավիճակի տրամադրումը մերժելու մասին 30-օրյա ժամկետում ։ Կացության կարգավիճակ ունեցող օտարերկրացիները հաշվառվում են ոստիկանության լիազոր մարմնի կողմից: Հատուկ կացության կարգավիճակ ստանալու համար անհրաժեշտ չէ դիմում ուղարկել ոստիկանության լիազոր մարմնին, իսկ եթե անձը գտնվում է արտասահմանում' դիվանագիտական ներկայացուցչություն կամ ՀՀ հյուպատոսական հիմնարկ: Հատուկ կացության կարգավիճակ տալու մասին որոշումն ընդունվում է ՀՀ Նախագահի կողմից: Այն վերջնական է և բողոքարկման ենթակա չէ։
Բնակության կարգավիճակ ստանալու մերժման հիմքերը:
-անձը վտարվել է Հայաստանից կամ նախկինում զրկվել է կացության կարգավիճակից, և նման որոշումների ուժի մեջ մտնելուց հետո չի անցել 3 տարի;
-անձը դատապարտվել է ՀՀ-ում ծանր կամ առանձնապես ծանր հանցագործություն կատարելու համար, և դատվածությունը հանված կամ մարված չէ;
-կան հավաստի տվյալներ այն մասին, որ անձը նման գործունեություն է իրականացնում, հանդիսանում է այնպիսի կազմակերպության կազմակերպիչ կամ անդամ, որի նպատակներն են:
-պետական անվտանգությանը վնաս հասցնելը, սահմանադրական կարգը տապալելը, ՀՀ պաշտպանունակության թուլացումը;
-ահաբեկչական գործունեության իրականացում;
-սահմանով զենքի, զինամթերքի, պայթուցիկ նյութերի, ռադիոակտիվ նյութերի, թմրամիջոցների կամ հոգեմետ նյութերի ապօրինի տեղափոխումը,
-մարդկանց թրաֆիքինգի իրականացում);
-այն տառապում է օրենքով սահմանված հիվանդություններից մեկից;
-նրա կողմից ՀՀ պետական անվտանգության լուրջ և հիմնավորված սպառնալիքներ կան;
-կացության կարգավիճակ ստանալու դիմումով դիմելիս Նա իր մասին տրամադրել է կեղծ տեղեկություններ կամ չի տրամադրել անհրաժեշտ փաստաթղթեր, կամ առկա են տեղեկություններ այն մասին, որ նրա գտնվելը ՀՀ տարածքում այլ նպատակ ունի, քան նախատեսված է դիմումում;
-այն "օտարերկրացիների մասին" ՀՀ օրենքի խախտման պատճառով վարչական պատասխանատվության է ենթարկվել, եւ այդ մասին որոշում կայացնելու պահից չի անցել մեկ տարի:
Ժամանակավոր կամ մշտական կացության կարգավիճակ ստանալու համար պետք է ներկայացվեն:
-դիմում;
-3 գունավոր լուսանկարներ 35 x 45 մմ չափսով;
- անձնագիր, անձնագրի պատճեն և նոտարական կարգով վավերացված հայերեն թարգմանությունը;
-ՀՀ-ում կացության կարգավիճակ ստանալու (երկարաձգելու) համար անհրաժեշտ հանգամանքները հիմնավորող փաստաթղթեր;
- առողջական վիճակի մասին տեղեկանք;
-պետական տուրքի վճարման անդորրագիր:
ՀՀ տարածքում կացության հատուկ կարգավիճակ ստանալու համար անհրաժեշտ է ներկայացնել հետևյալ փաստաթղթերի ցանկը:
- դիմում;
-ՀՀ տարածքում բնակվելու օրինականությունը հավաստող փաստաթղթեր-մուտքի վիզա, ռեզիդենտ քարտ, ՀՀ հատուկ կացության անձնագիր և այլն;
- ազգությամբ հայ լինելու փաստը հավաստող փաստաթուղթ;
-Հայաստանի սահմաններում մշակութային և տնտեսական գործունեության իրականացումը հավաստող փաստաթուղթ;
-հայերեն թարգմանված և նոտարական կարգով վավերացված անձնագիր կամ ճամփորդական փաստաթղթեր;
-4 լուսանկար 35 x 45 մմ;
-Պետական տուրքի վճարման անդորրագիր