Ապրանքների միջազգային առքուվաճառքի գործարքների կնքում ' համաձայն ՄԱԿ-ի 1980 թ. Վիեննայի կոնվենցիայի

Ժամանակակից աշխարհում առևտուրը դուրս է եկել առանձին պետությունների շրջանակներից և ձեռքը բերել միջազգային մասշտաբներ։Իրացման շուկաների ընդլայնմամբ և նոր տեխնիկական միջոցների ի հայտ գալով ՝ Հայաստանում ձեռնարկատիրական գործունեության սուբյեկտները հնարավորություն են ունենում առանց որևէ հատուկ դժվարությունների գտնել կոնտրագենտներ և վաճառել ապրանքներ այլ երկրներում։ Սակայն նման գործարքները կարող են որոշակի բարդություններ ունենալ ՝ կապված երկրների օրենսդրությունների տարբերության հետ ։

Արտաքին տնտեսական գործարքների սուբյեկտների միջև պատնեշները վերացնելու և տարբեր երկրների օրենսդրությունների նորմատիվ հակասությունները կարգավորելու նպատակով 1980 թվականին Վիեննայում ընդունվել է միջազգային առուվաճառքի պայմանագրերի մասին կոնվենցիա: Այս կոնվենցիան գործում է 62 երկրներում։ Հայաստանի Հանրապետությունը դրան միացել է 2010 թվականին։

1980 թ. Վիեննայի կոնվենցիան սահմանում է միասնական իրավական ռեժիմ միջազգային առուվաճառքի պայմանագրերի համար, ինչը կարևոր է տարբեր պետությունների ազգային իրավունքի էական տարբերությունների կապակցությամբ: Այսպես, եթե գործարքը կնքվում է Հայաստանի և Ֆրանսիայի գործարարի միջև, ապա կողմերի միջև կարող են որոշակի խնդիրներ առաջանալ գործարքի կնքման ձևի և կարգի վերաբերյալ ազգային օրենսդրության տարբեր պահանջների պատճառով։  Սույն Կոնվենցիան կոչված է կարգավորելու նման հակասությունները։

Ապրանքների միջազգային առուվաճառքի գործարքներում միշտ բնորոշ է օտարերկրյա տարրը, քանի որ կողմերն ունեն տարբեր օրենսդրություններ ։  Նման պայմանագրի առարկա են հանդիսանում ապրանքների արտահանումը կամ ներմուծումը, իսկ որպես վճարման միջոց օգտագործվում է արժույթ, որն օտարերկրյա է երկու կամ առնվազն կողմերից մեկի համար ։  Հոդված 11 - ի համաձայն, չի պահանջվում, որ առուվաճառքի պայմանագիրը կնքվի կամ հաստատվի գրավոր կամ ենթարկվի այլ պահանջի: Այն կարող է ապացուցվել ցանկացած միջոցներով, այդ թվում ՝ ցուցմունքների ։

Սակայն որոշ երկրներ օգտվել են սույն կոնվենցիայում տրված վերապահումից, որի համաձայն, եթե կողմերից գոնե մեկն ունի իր առևտրային կազմակերպությունը համապատասխան պետություններում, ապա առուվաճառքի պայմանագիրը, կամ դրա փոփոխությունը, կամ դադարեցումը, օֆերտան, ակցեպտը կամ մտադրությունների ցանկացած այլ արտահայտություն կարող է կատարվել ցանկացած ձևով։  Այս վերապահումը, օրինակ, գործում է Ռուսաստանում, Արգենտինայում, Բելառուսում ։

1980 թ. Վիեննայի կոնվենցիան տարածվում է միայն սույն Կոնվենցիայի կողմ հանդիսացող երկրների վրա։ Կողմերի ազգային պատկանելությունը, քաղաքացիական կամ առևտրային կարգավիճակը հաշվի չեն առնվում կոնվենցիայի կիրառելիությունը որոշելիս։ Բացի այդ, պատրաստման կամ արտադրության ենթակա ապրանքների մատակարարման պայմանագրերը համարվում են առուվաճառքի պայմանագրեր, եթե կողմը պարտավորություն չի ստանձնում դնել այդպիսի ապրանքների պատրաստման կամ արտադրության համար անհրաժեշտ նյութերի զգալի մասը ։ 

Կոնվենցիան կիրառելի չէ այն պայմանագրերի նկատմամբ, որտեղ մատակարարող կողմի պարտավորությունները կնքվում են հիմնականում աշխատանքի կատարման կամ այլ ծառայությունների մատուցման մեջ ։

Հոդված 2 ուղղակիորեն ամրագրում է այն ապրանքները, որոնց նկատմամբ սույն Կոնվենցիան կիրառելի չէ:

- ձեռք բերվող անձնական, ընտանեկան կամ տնային օգտագործման համար;

- աճուրդով ձեռք բերվող;

- կատարողական վարույթի կարգով կամ այլ կերպ օրենքի ուժով;

- ֆոնդային արժեթղթեր, բաժնետոմսեր, ապահովված արժեթղթեր, շրջանառու փաստաթղթեր և գումար;

- ջրային և օդային տրանսպորտի, ինչպես նաև օդային նավերի;

- էլեկտրաէներգիայի.

Կարևոր է հիշել, որ Վիեննայի կոնվենցիան կարգավորում է միայն պայմանագրի կնքումը, ինչպես նաև նման պայմանագրից կողմերի իրավունքներն ու պարտականությունները ։  Այն չի վերաբերում դրա իրականությանը, դրա դրույթների իրականությանը, ինչպես նաև այն հետեւանքներին, որոնք կարող են տեղի ունենալ ապրանքի նկատմամբ և սեփականության իրավունքի նկատմամբ ։

Հայաստանի և, օրինակ, Ֆրանսիայի կողմերը կապված են ցանկացած սովորույթների և պրակտիկայի հետ, որոնց մասին պայմանավորվել են իրենց հարաբերություններում ։  Պայմանագիրը կնքվում է օֆերտայի ներկայացման միջոցով, եթե այն բավականին հստակ է և արտահայտում է օֆերենտի մտադրությունը ' ակցեպտի դեպքում իրեն կարողենք կնքված համարել: Առաջարկը բավական հստակ է, եթե դրանում նշված է ապրանքը, ուղղակի կամ անուղղակի սահմանված են գինը, կամ քանակը, կամ դրանց որոշման կարգը ։

Մինչ պայմանագիրը կնքված չէ, օֆերտան կարող է հետ կանչվել օֆերենտի կողմից, եթե հետկանչի մասին հաղորդագրությունը ստացվի օֆերտայի հասցեատիրոջ կողմից ՝ նախքան նրանց ակցեպտ ուղարկելը: Օֆերտան չի կարող հետ կանչվել, եթե դրանում նշվում է այն, որ այն անհետկանչելի է ակցեպտի համար որոշակի ժամկետ սահմանելու կամ այլ կերպ:Եթե օֆերտայի հասցեատիրոջ համար ողջամիտ էր օֆերտան դիտարկել որպես անհետկանչելի ապա օֆերտայի հասցեատերը գործել է համապատասխանաբար:

Օֆերտան ուժի մեջ է մտնում այն ժամանակ, երբ այն ստացվել է օֆերտայի հասցեատիրոջ կողմից ։  Օֆերտան, նույնիսկ այն ժամանակ, երբ այն անվերադարձ է, կարող է չեղյալ հայտարարվել օֆերենտի կողմից, եթե օֆերտայի հասցեատերը ստացել է ավելի վաղ, քան օֆերտան, կամ դրա հետ միաժամանակ: Օֆերտան բոլոր դեպքերում կորցնում է իր ուժը օֆերտայի մերժման մասին ստանալուց հետո ։  

Հարկ է իմանալ, որ օֆերտայի հետ համաձայնություն արտահայտող օֆերտայի հասցեատիրոջ հայտարարությունը կամ այլ վարքագիծը ակցեպտ է։ Լռությունը կամ անգործությունն ինքնին ակցեպտ չեն ։Հայաստանում, ըստ Վիեննայի կոնվենցիայի, օֆերտայի ակցեպտն ուժի մեջ է մտնում այն պահին, երբ նշված համաձայնությունը ստացվել է օֆերենտի կողմից: Ակցեպտն ուժ չունի, եթե օֆերենտը նշված համաձայնությունը չի ստանում իր սահմանած ժամկետում, իսկ եթե ժամկետ սահմանված չէ, ապա ողջամիտ ժամկետում ՝ հաշվի առնելով գործարքի հանգամանքները:

Սակայն, եթե օֆերտայի ուժով կամ այն պրակտիկայի արդյունքում, որը կողմերը հաստատել են իրենց փոխադարձ հարաբերություններում, կամ օֆերտայի սովորական հասցեատերը կարող է, առանց օֆերենտին ծանուցելու, համաձայնություն հայտնել որևէ գործողություն կատարելու միջոցով, մասնավորապես ապրանքի առաքմանը կամ գնի վճարմանը վերաբերող գործողություններ կատարելու միջոցով, ակցեպտն ուժի մեջ է մտնում այդպիսի գործողության կատարման պահին, պայմանով, որ այն կատարվել է կողմերի կողմից սահմանված ժամկետի սահմաններում կամ ողջամիտ  ժամկետների սահմաններում: