Ապրանքային նշանների գրանցումը և օգտագործումը Հայաստանում
Այս հոդվածում մենք կքննարկենք Հայաստանի ապրանքային նշանները և սպասարկման նշանները: Ապրանքային նշանը և սպասարկման նշանը (այսուհետ ՝ ապրանքային նշաններ) իրենից ներկայացնում են ցանկացած գրաֆիկական նշումներ, որոնց շնորհիվ հնարավորություն կա որոշ անձանց ապրանքները (ծառայությունները) տարբերել այլ ապրանքներից (ծառայություններից) ։
Հաճախ Հայաստանում քաղաքացիական շրջանառության շրջանակներում առաջանում են այնպիսի իրավիճակներ, երբ որոշ անձանց կողմից ապրանքային նշանների օգտագործման իրավունքները խախտվում են երրորդ անձանց կողմից ։ Օրինակ, ապրանքային նշանների վրա նույնական կամ շատ նման պատկերների, տառատեսակների, ակնարկների օգտագործման դեպքում և այլն: նման խախտումների հավանականությունը նվազեցնելու համար Հայաստանի իշխանությունները ստեղծել են ապրանքային նշանների նկատմամբ բացառիկ իրավունքների պաշտպանության որոշակի մեխանիզմ:
Սակայն պարզ հեղինակային իրավունքը, օրինակ, ապրանքային նշանի վրա տեղադրված պատկերն ինքնին չի հանգեցնում ապրանքային նշանի իրավունքի պաշտպանության։ Օրենսդրորեն պետք է արկա լինեն հետևյալ պայմանները, որպեսզի ապրանքային նշանը լինի պետության պաշտպանության ներքո։ Սրանք են հետևյալ պայմանները:
- ապրանքային նշանի պետական գրանցումը;
- ապրանքային նշանը Հայաստանի Հանրապետությունում հանրահայտ ճանաչելը;
- միջազգային պայմանագրերի առկայություն, որոնց հիման վրա իրականացվում է միջազգային գրանցում:
Ապրանքային նշանի պետական գրանցման փաստը և դրա նկատմամբ իրավունքները հավաստվում են ապրանքային նշանի իրավունքի վկայագրով: Բացի այդ, իրավաբանական անձին տրվում է իրեն պատկանող ապրանքային նշանի վրա ֆիրմային անվանման օգտագործման իրավունք։
Ապրանքային նշանի գրանցումը սովորաբար իրականացվում է 10 տարի ժամկետով։ Այդ ժամկետի ավարտից հետո գրանցումը կարող է երկարաձգվել ևս 10 տարով ։ Նման կարգը կիրառվում է պետությունների ճնշող մեծամասնությունում, այդ թվում ՝ Հայաստանում ։ Հայտը ներկայացվում է գրանցման գործողության վերջին տարում։
Վկայագրի ստացման գործընթացը սկսվում է փաստաթղթերի տրամադրումից լիազոր մարմին, այսինքն՝ ՀՀ Էկոնոմիկայի նախարարության մտավոր սեփականության գործակալություն ։
Իրավատերն ունի ապրանքային նշանի տիրապետման, օգտագործման և տնօրինման բացառիկ իրավունք: Ընդ որում, նրա տնօրինության տակ են գտնվում երրորդ անձանց վերոհիշյալ իրավունքներով օժտելու կամ դրանց օգտագործումն արգելելու մասին հարցերը ։
Հայաստանի Հանրապետությունում իրավատերն իրավունք ունի այլ անձանց արգելել այն նշումների օգտագործումը (առանց իրավատիրոջ թույլտվության), որոնք:
- նույնական են գրանցված ապրանքային նշանին և օգտագործվում են այն ապրանքների և (կամ) ծառայությունների նկատմամբ, որոնց համար գրանցված է ապրանքային նշանը;
- նույնական կամ նման են գրանցված ապրանքային նշանի և օգտագործվում են այնպիսի ապրանքների (ծառայությունների) նկատմամբ, որոնք նույնական կամ նույնատիպ են այն ապրանքներին և ծառայություններին, որոնց համար ապրանքային նշանը գրանցվել է, եթե այդ նշանների օգտագործումը սպառողներին մոլորության մեջ գցելու վտանգ ունի, այդ թվում ՝ գրանցված նշանի հետ ասոցացնելով;
- նույնական կամ նման է ապրանքային նշանի, որը գրանցված է այլ ապրանքների (ծառայությունների) համար, եթե վերջինս տարածված է Հայաստանում, և այդ նշանի օգտագործումը կհանգեցնի չհիմնավորված առավելությունների առաջացմանը կամ վնաս կհասցնի նշանի տարբերակիչ բնույթին կամ համբավին:
Հայաստանի Հանրապետությունում ապրանքային նշանի օգտագործմամբ հասկացվում է այդ ապրանքի վրա ապրանքային նշանների տեղադրումը, փաթեթավորումը, դրա օգտագործումը որպես այդ ապրանքների փաթեթավորում, ապրանքային նշաններով մակնշված ապրանքների վաճառքի առաջարկը, դրանց վաճառքը կամ պահպանումը այդ նպատակով, կամ այդ ապրանքային նշանով ծառայությունների մատուցումը կամ դրանց առաջարկը, ապրանքային նշանով պիտակավորված ապրանքների ներմուծումը կամ արտահանումը, այդ նշանի օգտագործումը փաստաթղթերում կամ գովազդի նպատակով և այլն:
Երրորդ անձանց կողմից ապրանքային նշանի նկատմամբ բացառիկ իրավունքների խախտման դեպքում իրավատիրոջ մոտ առաջանում է դրանց պաշտպանության իրավունքների ամբողջական փաթեթ:
Որպես ապրանքային նշան գրանցվում են գրաֆիկական պատկեր ունեցող նշանները:
- բառեր, արտահայտություններ, անուններ կամ կարգախոսներ;
- նամակներ կամ թվեր;
- նկարներ, պատկերներ կամ խորհրդանիշներ;
- եռաչափ պատկերներ, մասնավորապես, ապրանքի արտաքին տեսքը կամ փաթեթավորումը;
- հոլոգրամներ, գույներ, դրանց համադրություններ և կոմպոզիցիաներ;
- ձայնային ազդանշաններ;
- վերոհիշյալ նշումների համադրությունը:
Այդ Պայմանների բացակայության դեպքում ապրանքային նշանի գրանցումը կարող է մերժվել։ Նաև կարող է տրվել մերժում հետևյալ դեպքերում:
- եթե նշանը չունի տարբերակիչ հատկություններ կամ կազմված է բացառապես այնպիսի նշումներից, որոնք ծառայում են ծառայության արտադրության կամ տրամադրման ժամանակը, ապրանքի կամ ծառայության տեսակը, որակը, քանակը, ստեղծման նպատակը, արժեքը կամ այլ բնութագիրը նշելու համար:
- բացառապես կազմված են այնպիսի նշումներից կամ ցուցումներից, որոնք համընդհանուր են դարձել խոսակցական կամ ձեռնարկատիրական պրակտիկայում;
- կարող է մոլորության մեջ գցել ապրանքների աշխարհագրական ծագման, դրանց որակի, բնույթի կամ արտադրողի վերաբերյալ հարցերում;
- վերարտադրում կամ պարունակում է տարրեր, որոնք նույնական կամ նման են այն աստիճանի, որ դրանք կարելի է շփոթել ՀՀ միջազգային մշակութային ժառանգության կամ ժառանգության պատկերների կամ անվանումների հետ;
- օրենքում նշված այլ պայմաններ:
